Kinh nghiệm quốc tế thúc đẩy đổi mới sáng tạo mở

Ngày 12/10/2023 12:00 AM (GMT +7)

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, đổi mới sáng tạo mở là một yếu tố quan trọng để các quốc gia và doanh nghiệp tăng cường năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững. Các nước tiên tiến đã áp dụng nhiều mô hình và chính sách khác nhau để thúc đẩy đổi mới sáng tạo mở như xây dựng các hệ sinh thái khởi nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi cho hợp tác công tư, đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, và tạo ra môi trường pháp lý thuận lợi cho việc chia sẻ kiến thức và công nghệ. 

Cũng như nhiều khái niệm khác, “Đổi mới sáng tạo Mở” - OI (Open Innovation) là khái niệm không có tính chính xác tuyệt đối khi nó đang trong quá trình tự tiến hóa, đặc biệt là trong thời kỳ cách mạng công nghệ 4.0. Bắt đầu từ khái niệm của GS. Henry Chesbrough, khi đó là trợ lý giáo sư của Trường Kinh doanh Harvard ở Boston, khái niệm này được diễn giải lần đầu vào năm 2003 trong tác phẩm Kỷ nguyên của Đổi mới sáng tạo Mở của ông. Theo đó, các công ty đang ngày càng suy nghĩ lại những cách thức họ tạo ra các ý tưởng và mang chúng tới thị trường - khai thác các ý tưởng bên ngoài, hoặc tận dụng nghiên cứu và phát triển trong nội bộ về những vấn đề nằm ngoài các hoạt động hiện hành của doanh nghiệp.

Nói một cách khác, đổi mới sáng tạo mở là khái niệm kinh doanh khuyến khích các công ty khai thác được các nguồn đổi mới sáng tạo (ĐMST) từ bên ngoài để cải thiện các dòng sản phẩm hàng hóa, dịch vụ và rút ngắn thời gian cần thiết để mang sản phẩm tới thị trường và thương mại hóa, hoặc phát hành kết quả ĐMST phát triển trong nội bộ mà chưa phù hợp với mô hình kinh doanh của công ty nhưng có thể được sử dụng hiệu quả ở đâu đó.

Như vậy, ĐMST Mở được nhìn nhận như kết quả đầu ra của một quy trình đồng sáng tạo phức tạp có liên quan tới các dòng chảy tri thức xuyên khắp toàn bộ môi trường kinh tế và xã hội đòi hỏi trao đổi tri thức cũng như năng lực hấp thụ từ tất cả các tác nhân tham gia, bất kể là doanh nghiệp, viện nghiên cứu, cơ sở tài chính, chức trách nhà nước hay công dân. Do vậy, ĐMST không thay thế cho quy trình ĐMST Truyền thống (ĐMST Đóng), mà được nhìn nhận như một bổ sung cần thiết nhằm giúp đỡ các công ty luôn cập nhật được với xu thế công nghệ mới nhất, giúp đỡ giải quyết những vấn đề trong quá trình tìm tòi và phát triển sản phẩm.

(Ông Phạm Hồng Quất – Cục trưởng Cục Phát triển thị trường chia sẻ về tầm quan trọng của đổi mới sáng tạo mở)

Chuyên gia kinh tế Xavier Cirera, một trong những tác giả chính của báo cáo cho biết, bên cạnh một số ví dụ đáng chú ý, đại đa số các công ty tại các nước đang phát triển khu vực Đông Á hiện không tìm tòi đổi mới. Do đó, cần phải có một mô hình đổi mới trên diện rộng - hỗ trợ một lượng lớn các công ty áp dụng các công nghệ mới, đồng thời cho phép các công ty đã đạt trình độ phát triển cao thực hiện các dự án đòi hỏi hàm lượng sáng tạo lớn.

Kinh nghiệm quốc tế trong việc xây dựng nền tảng đổi mới sáng tạo mở của Singapore

Với mong muốn thúc đẩy chuyển đổi số để tận dụng các cơ hội mới cho nền kinh tế, Chính phủ Singapore nhận thấy cần phải đẩy nhanh tốc độ đổi mới sáng tạo trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là trong lĩnh vực truyền thông thông tin (ICM). Cơ quan Phát triển Truyền thông thông tin Singapore (IMDA), với tư cách là cơ quan đầu ngành trong lĩnh vực ICM, nỗ lực tìm cách thúc đẩy hàm lượng đổi mới và nâng cao năng lực của các công ty, đảm bảo rằng họ sẽ có khả năng cạnh tranh trên toàn cầu. Mặt khác, công nghệ cũng làm mờ ranh giới giữa các lĩnh vực, kéo theo nhu cầu giải quyết các vấn đề liên ngành mang tính chất đa lĩnh vực. Tuy nhiên, các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) và các công ty mới thành lập không có đủ nguồn lực, công nghệ và chuyên môn để đổi mới và giải quyết những vấn đề như vậy. Không chỉ vậy, các công ty nhỏ hơn lại gặp vấn đề trong việc tìm đối tác để cùng phát triển các giải pháp sáng tạo. Trong bối cảnh đó, IMDA đã phát triển Nền tảng đổi mới sáng tạo mở (OIP) – một nền tảng tìm kiếm các giải pháp từ cộng đồng, hợp tác xây dựng các giải pháp mới giải quyết các vấn đề kinh doanh thực tế.

(Nền tảng đổi mới sáng tạo mở do IMDA phát triển)

Về phía cung ứng, IMDA làm việc với các công ty công nghệ có trụ sở tại Singapore, các nhà nghiên cứu và các cá nhân khác. Ngoài ra, IMDA cũng làm việc với Viện nghiên cứu (RIs) và Viện nghiên cứu đại học (IHL) để khai thác chuyên môn nghiên cứu nếu có liên quan. Về phía nhu cầu, “chủ sở hữu vấn đề” bao gồm hiệp hội thương mại, doanh nghiệp vừa và nhỏ, cơ quan chính phủ và công ty công nghệ. Thông qua OIP, các “chủ sở hữu vấn đề” sẽ có thể khai thác một mạng lưới những công ty, chuyên gia tài năng để giải quyết những thách thức và vấn đề kinh doanh của họ. Việc này giúp đẩy nhanh quy trình giải quyết vấn đề và tăng cơ hội tìm ra các giải pháp hiệu quả hơn.

Với quan điểm đó, IMDA đưa ra ba cấp độ cho các thách thức về ĐMST mở: cấp doanh nghiệp, cấp lĩnh vực và cấp toàn cấp. Sau thời gian triển khai, sáng kiến nền tảng ĐMST mở của IMDA cũng đã ghi nhận những thành công nhất định. Hơn 123 thử thách đã được đưa ra trên nền tảng trên, với 27 giải pháp được thử nghiệm. Tổng số lượng giải thưởng dành cho các đội thi cũng lên đến 3.2 triệu đô la, trong đó có 630.000 đô la là số vốn được cung cấp cho các đội.

Trong số các thử thách được cung cấp trên nền tảng, phải kể những điển hình thành công như thử thách “Panasonic Deep Tech Innovation Challenge” tổ chức bởi tập đoàn Panasonic, ICMG và ACE. Thử thách là nỗ lực của Panasonic để tìm kiếm và cộng tác với các doanh nghiệp nội địa, nhằm đưa đến những phát kiến có tính xã hội. Các công nghệ trong thử thách bao gồm công nghệ Cảm biến mùi của Panasonic và công nghệ Cảm biến khí qua da của Panasonic. Sau mùa đầu tiên, thử thách đã thu hút được 32 hồ sơ và chọn ra 2 người chiến thắng. Cụ thể, Cogniant.co là nền tảng theo dõi bệnh nhân từ xa, đặc dụng cho các bệnh mãn tính. Cogniant.co sử dụng phân tích hành vi để theo dõi kết quả và giúp người sử dụng phòng ngừa các bệnh này. Tham gia thử thách, Cogniant.co có cơ hội đồng hành cùng Panasonic để đồng tạo ra các phép đo mức độ căng thẳng thông qua dữ liệu sức khỏe.

Học tập mô hình nền tảng trực tuyến đổi mới sáng tạo mở của Singapore và nhiều nước trên thế giới, Đề án Hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025 (Đề án 844) đã hỗ trợ Công ty CP TAO phát triển một nền tảng Việt giúp chủ thể sở hữu vấn đề (doanh nghiệp, tổ chức phi chính phủ, chính phủ) tìm ra giải pháp hiệu quả cho các vấn đề hiện tại của họ bằng cách kết nối họ với những cá nhân, nhóm có thể giải quyết vấn đề (nhóm khởi nghiệp ĐMST).

Cơ chế cơ bản của nền tảng ĐMST được bắt đầu từ việc các công ty lớn phát hiện nhu cầu trong thị trường; sau đó, thay vì nghiên cứu và phát triển ý tưởng trong nội bộ, doanh nghiệp đi tìm các nguồn ý tưởng ĐMST ở bên ngoài, đặc biệt là từ doanh nghiệp KN ĐMST và các công ty nhỏ và vừa, nhằm tìm ra những giải pháp mang tính sáng tạo và đột phá hơn. Đây là cơ hội để họ phát triển những sản phẩm mới và đáp ứng chính xác nhu cầu thị trường.

Phạm Duy